Phát triển đô thị theo quy hoạch hay chiến lược?

 Quy hoạch đô thị là quy hoạch không gian đô thị nghiên cứu có hệ thống những phương pháp để bố trí hợp lý các thành phần của đô thị phù hợp với nhu cầu của con người và điều kiện tự nhiên, đồng thời đề ra những giải pháp kỹ thuật để thực hiện các phương pháp bố trí đó. Do vậy, các đồ án quy hoạch sẽ đưa ra được mục tiêu, nội dung, kế hoạch để phát triển đô thị trong tương lai. Đồng thời giúp định hình một hạ tầng không gian, hạ tầng cơ sở và thiết lập một kế hoạch sử dụng đất để đầu tư xây dựng các dự án, công trình phát triển kinh tế, phát triển đô thị. Xác định tầm quan trọng của quy hoạch đô thị, trong thời gian qua, UBND TP.Tam Kỳ đã phối hợp với công ty Niken Sekkei (Nhật Bản) để lập đồ án quy hoạch chung thành phố đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đồng thời phối hợp với Viện quy hoạch đô thị và nông thôn Quảng Nam xây dựng một số đồ án quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết nhằm cụ thể hóa đồ án quy hoạch chung. Đây không chỉ định hướng phát triển đô thị cho thành phố mà còn giúp cho các cơ quan chức năng có một cơ sở pháp lý để quản lý hạ tầng, quản lý đất đai, quản lý xây dựng đảm bảo cho sự phát triển trong tương lai. Ông Lê Tú - Viện trưởng Viện quy hoạch đô thị và nông thôn Quảng Nam cho biết: “Hiện nay, cách làm quy hoạch có sự khác nhau ở nhiều nước trên thế giới. Ở các nước phát triển, việc lập quy hoạch thường theo dạng quy hoạch chiến lược thì chỉ đưa ra những tầm nhìn, định hướng tổng thể, còn trong quá trình thực hiện, độ linh hoạt và độ tùy biến rất cao. Tuy nhiên, đối với Việt Nam, để thuận tiện cho công tác quản lý và xúc tiến đầu tư thì một quy hoạch xây dựng tập trung làm rõ các phần không gian đô thị, hạ tầng đô thị, còn chiến lược phát triển ở một cấp độ cao hơn”.

          Có thể thấy, các đồ án quy hoạch đã có những tác động tích cực đến việc nâng cấp và hình thành khung hạ tầng đô thị. Tuy nhiên, sự gắn kết giữa các quy hoạch đô thị với quá trình phát triển kinh tế vẫn còn nhiều rào cản. Bởi trong khuôn khổ của các quy hoạch chỉ có thể tập trung vào quy mô, cấu trúc, không gian đô thị mà chưa thể bám sát các định hướng nguồn lực, động lực và giải pháp phát triển kinh tế đô thị. Do vậy, bên cạnh việc lập các đồ án quy hoạch thì cần phải xây dựng một chiến lược phát triển đô thị đề ra các giải pháp cụ thể thực hiện. Với định hướng theo đồ án quy hoạch chung thành phố là hướng tới một “đô thị thủ phủ xanh”, trong thời gian qua, UBND TP.Tam Kỳ đã hợp tác với nhiều tổ chức trong và ngoài nước để tổ chức các hội thảo, hội nghị, diễn đàn nhằm xây dựng một chiến lược phát triển thành phố phát triển theo đúng định hướng quy hoạch. Tại Diễn đàn quy hoạch và phát triển đô thị Việt Nam hướng tới tăng trưởng xanh và ứng phó với biến đổi khí hậu được tổ chức trên địa bàn thành phố vừa qua đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các chuyên gia cho Tam Kỳ xây dựng chiến lược phát triển đô thị. PGS TS Nguyễn Hồng Thục - Viện trưởng Viện nghiên cứu định cư (Bộ xây dựng) cho biết: “Nếu trong giai đoạn hiện nay vẫn giữ tư duy phát triển đô thị dựa chủ yếu trên cái nền của quy hoạch thì sẽ cản trở sự phát triển đô thị. Cản trở là vì hiện nay sự phát triển nằm trong một bối cảnh bất định, không xác định rõ được sự biến đổi của toàn cầu, của Việt Nam, của các địa phương. Do vậy, chúng ta nên chuyển từ tư duy quản lý phát triển đô thị theo quy hoạch sang quản lý phát triển đô thị theo chiến lược. Vì phát triển đô thị theo chiến lược có thể đối phó được với bối cảnh bất định và liên kết các nền tảng phát triển đô thị vào với nhau theo tích hợp và theo sự thích ứng của các địa phương”.

          Vai trò chiến lược phát triển đô thị 

          Đầu năm 2015, UBND TP.Tam Kỳ đã xây dựng một chiến lược phát triển đô thị giai đoạn 2015 - 2020 và tầm nhìn đến năm 2025. Trong đó, trước tiên là hình thành cơ cấu ngành nghề vững mạnh với hạt nhân là việc đào tạo nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao. Thứ hai là phát triển các hoạt động thương mại nhằm nâng cao sự nhộn nhịp, sức hấp dẫn ở đô thị trung tâm, trong đó quy hoạch bố trí không gian cho các trung tâm thương mại lớn tại thành phố, nhất là dọc tuyến đường Điện Biên Phủ, khu vực ven sông Bàn Thạch nhằm tăng cường các dịch vụ, tiện ích đô thị, đáp ứng nhu cầu của cuộc sống hiện đại. Tiếp đến là phát triển nông - lâm - thủy sản bền vững, áp dụng công nghệ kỹ thuật cao vào sản xuất nông, lâm, thủy sản, và thương hiệu hóa sản phẩm, tạo giá trị sản xuất cao. Chiến lược thứ tư là phát triển đô thị cộng sinh với môi trường sông, núi, biển, hồ. Cuối cùng là phát triển du lịch tự nhiên và du lịch đô thị. Trong tương lai gần, bên cạnh việc phát triển công nghiệp, nông nghiệp sạch, Tam Kỳ sẽ chuyển cơ cấu kinh tế, lấy dịch vụ và du lịch làm thế mạnh để phát triển trong quá trình đô thị hóa.

          Có thể thấy kết quả nổi bật nhất mà TP.Tam Kỳ triển khai thực hiện các chiến lược phát triển đô thị này là việc phối hợp với Tổ chức định cư con người liên hợp quốc tại Việt Nam (UN-Habitat) để xây dựng các mô hình phát triển du lịch văn hóa, du lịch sinh thái có sự tham gia của cộng đồng dân cư. Dựa trên thế mạnh về tài nguyên thiên nhiên, TP.Tam Kỳ đã định hướng và phát huy được những giá trị vốn có của các địa phương để tạo ra động lực cho sự phát triển kinh tế, phát triển đô thị. Từ những ngôi nhà cũ kỹ nằm dọc ven biển đã hình thành nên làng bích họa Trung Thanh tạo điểm nhấn phát triển du lịch biển. Những khu vườn cây ăn quả của vùng đất Tam Ngọc cũng đã tạo nên những giá trị đặc sắc cho phát triển du lịch nhà vườn. Hay như khu vực sông Đầm, địa đạo Kỳ Anh, Văn Thánh Khổng miếu đã bắt đầu tạo nên sự liên kết cho du lịch văn hóa lịch sử. Các chiến lược phát triển đô thị được triển khai thực hiện đã đánh thức tiềm năng, thế mạnh của một số địa phương, dần tạo ra được những giá trị lớn về kinh tế, tạo động lực phát triển một số khu vực đô thị đặc trưng. Ông Văn Anh Tuấn - Chủ tịch UBND TP.Tam Kỳ cho biết: “Hiện nay, đồ án quy hoạch chung thành phố đã được UBND tỉnh phê duyệt là một công cụ để quản lý triển khai thực hiện đầu tư kết nối hạ tầng đô thị theo hướng tăng trưởng xanh. Việc tổ chức triển khai thực hiện đối với đồ án này có thành công hay không thì phải căn cứ và dựa vào chiến lược phát triển đô thị để chúng tôi có một lộ trình, những nội dung công việc ưu tiên đầu tư trước và có thứ tự để huy động các nguồn lực xây dựng. Có thể khẳng định chiến lược phát triển đô thị là công cụ để triển khai thực hiện đồ án quy hoạch chung trên địa bàn thành phố”.

          Lập các quy hoạch để quản lý, định hình đô thị bên cạnh việc xây dựng một chiến lược phát triển đô thị để đề ra các giải pháp thực hiện hiệu quả, TP.Tam Kỳ đang hướng đến một đô thị thủ phủ xanh gắn với một nền kinh tế phát triển vượt bật.

Tác giả bài viết: TƯỜNG QUÂN